Leaning: waarom en hoe?

Het verrijken en verarmen (leanen) van je brandstof mengsel is een belangrijk onderdeel van je vlucht. Op lagere hoogtes wordt het vaak niet gedaan, met als gevolg dat veel “weekend-piloten” dit vaak niet doen. In dit artikel ga ik in op de achtergronden van het leanen van fuel en waarom dit zo belangrijk is.

De verhouding van het brandstof/lucht mengsel regel je met via de mixture handle: in de meeste vliegtuigen aangeduid met een grote rode knop. Als je het mengsel verarmt, neemt de verhouding brandstof ten opzichte van de lucht af. Verrijk je het mengsel, dan neemt die verhouding toe.

Veel te weinig brandstof zorgt ervoor dat je motor afslaat. Dit fenomeen gebruik je om de motor af te laten slaan zodra je stopt. Veel teveel brandstof zorgt voor een niet volledige verbranding en kan bougies vervuilen. Maar brandstof zorgt ook voor koeling in de motor, dus iets teveel brandstof kan eigenlijk geen kwaad. En iets te weinig brandstof heeft weer als risico dat er detonatie plaatsvindt, dat schadelijk is voor de motor.

Buiten deze gevaren is er nog een ander, sluipend gevaar: brandstof tekort. In de POH (Pilot’s Operating Handbook) worden grafieken en getallen getoond die aangeven hoeveel brandstof de motor verbruikt onder bepaalde omstandigheden. Als piloot gebruik je deze grafieken tijdens je vluchtvoorbereiding. Er staat echter meestal ook de volgende zin in: Recommended Lean Mixture for Cruise. Dit betekent dat het brandstof verbruik gebaseerd is op ideaal verbruik. Als je dus het mengsel niet verarmt, verbruik je meer brandstof dan aangegeven. En dat zou betekenen dat je die vlucht van 3 uur wel eens niet haalt, met alle gevolgen van dien.

Voor de beste performance van je vliegtuig, de veiligheid en de optimale brandstof kosten is het dus raadzaam om te leanen. Hoe doe je dit dan? Kijk allereerst in de POH van het vliegtuig dat je gaat vliegen. Daarin staat voor dat specifieke vliegtuig de juiste procedure beschreven. Er zijn ook een aantal algemene procedures, die ervan uitgaan dat je gaat leanen op max 75 % van de maximale powersetting van het vliegtuig. Zoals met vrijwel alles: de procedure in de POH heeft altijd prioriteit!

Mocht je een vliegtuig vliegen met een EGT meter, dan is het vrij simpel. de EGT meter meet de temperatuur van de uitlaatgassen en is een indicatie van de juiste verhouding. Ga langzaam de mixture leanen totdat de maximale EGT bereikt is. Zet de naald op die temperatuur en verrijk nu het mengsel zodat de EGT 50-100 graden Fahrenheit koeler is.

Heb je geen EGT dan doe je het leanen op basis van de RPM. Terwijl je leant zal de RPM langzaam stijgen. Op een gegeven moment heb je het maximale RPM bereikt en komt er een drop in de RPM. Draai dan de Mixture knop 2 slagen rijker zodat je “Rich of Peak (ROP)” loopt.

Besef dat bij elke powersetting een andere mixture nodig kan zijn. De leaning procedure moet je dus telkens opnieuw uitvoeren. Vergeet niet de mixture weer op full rich te zetten als je power nodig gaat hebben of wellicht nodig hebt (go-around bv.).

In de lage landen waar wij ons meestal begeven is full rich voldoende. Vliegvelden op hoge hoogtes zullen andere procedures hebben. Vraag het altijd na bij lokale piloten in geval van twijfel. Op Internet vind je vele discussies over ROP en LOP (Lean of peak), dus iets armer dan piekvermogen. De conclusie die ik eruit haal is dat LOP iets beter is voor de motor dan ROP, maar dat de foutmarge is heel stuk kleiner is. LOP is dus wellicht iets meer voor de ervaring piloot en met EGT en wellicht zelfs CHT meters aan boord.

Heb je weinig ervaring met het leanen sinds je examen en opleiding? Oefen met het leanen op de grond (als je toch op een clearance staat te wachten) of met een instructeur als je er weinig ervaring mee hebt. Lean altijd rustig, hou bv een tempo aan van een halve slag per 15 seconden. Veel lean-plezier!